شما می‌خواهید هر یک از سوئیچ‌های موجود در یک شبکه تجاری بزرگ را پیکربندی کنید، حتی با وجود این که تمام سوئیچ‌های سیسکو به صورت پیشفرض توانایی انتقال ترافیک را دارند. در این درس با روند پیکربندی پایه‌ای، شامل مفاهیم یک فایل پیکربندی IOS و محلی در سوئیچ که این فایل در آن نگه‌داری می‌شود، آشنا می‌شوید. همچنین این درس بر روی روند پیکربندی، تمرکز دارد، نه بر روی دستورات پیکربندی. در واقع این درس، پیشنیازی برای یادگیری دستورات مورد نیاز برای پیکربندی می‌باشد.
سطح پیکربندی یا configuration mode یکی دیکر از سطح‌های مربوط به CLI سیسکو می‌باشد، درست مانند user mode و enable mode. در سطح user mode به شما این اجازه داده می‌شد تا دستوراتی را استفاده کنید که اطلاعاتی در مورد سوئیچ را نمایش دهد، همچنین اخلالی در روند کاری سوئیچ ایجاد نشود. در سطح enable mode دستوراتی را پشتیبانی می‌کرد که نیاز به سطح دسترسی بالاتری نسبت به user mode داشتند، مانند دستوراتی که می‌توانستند کار سوئیچ را مختل کنند. به هر حال، هیچ کدام از دستورات user mode و enable mode پیکربندی سوئیچ را تغییر نمی‌دهند. در سطح configuration mode فقط دستورات مربوط به همین سطح قابل اجرا هستند، دستوراتی که در مورد جزئیات کارهایی که سوئیچ باید انجام دهد، و نحوه انجام آن به سوئیچ اطلاعاتی را می‌دهند. شکل ۱-۱۷ رابطه میان configuration mode، user mode و enable mode را نشان می‌دهد.
دستوراتی که در configuration mode اجرا می‌شوند، فایل پیکربندی حال حاضر سوئیچ را بروزرسانی می‌کنند. این تغییرات بر روی پیکربندی، زمانی اعمال می‌شوند که شما کلید Enter را فشار دهید. زمانی که یک دستور پیکربندی را وارد می‌کنید، مراقب باشید.
زیرسطح‌های configuration mode و مفاد آن
سطح configuration mode خود دارای زیرسطح‌های متعددی است. از این زیرسطحها برای نظم بخشی پیکربندی استفاده می‌شود. در واقع، IOS دستوراتی را که به یکدیگر مرتبط هستند را در گروه‌های مختلفی دسته‌بندی می‌کند. به این صورت که، زمانی که شما از سطح اصلی configuration mode (یا global configuration mode) استفاده می‌کنید، به یک زیرسطح دیگر منتقل می‌شوید. این کار با دستورات مربوط به همان زیرسطح انجام می‌شود. با انجام این کار، سوئیچ متوجه می‌شود که دستورات پیکربندی بعدی شما مربوط به یک موضوع خاص می‌باشد. بنابراین، زمانی که شما از ? استفاده می‌کنید که از ابزار کمک IOS بهره ببرید، سوئیچ فقط دستورات مربوط به همین موضوع یا زیرسطح جاری را به شما می‌دهد.
بهترین راه برای یادگیری زیرسطحها، استفاده از آنها است. ولی ابتدا باید نگاهی به مثال‌های زیر داشته باشید. برای نمونه، دستور interface یکی از پرکاربردترین دستورات می‌باشد که با استفاده از آن، به یکی از زیرسطح‌های CLI منتقل می‌شویم. برای مثال، کاربر با وارد کردن دستور interface FastEthernet 0/1 در محیط CLI وارد زیرسطح اینترفیس می‌شود. زمانی که در این زیرسطح هستید، اگر از ? برای کمک استفاده کنید، تنها دستوراتی برای شما نمایش داده می‌شود که در پیکربندی اینترفیس‌ها کاربرد دارند. دستوراتی که در زیرسطحها استفاده می‌شوند، زیر دستور یا subcommand نامیده می‌شوند، و در این مورد ویژه، زیردستورات اینترفیس نامیده می‌شوند. زمانی که با تجهیزات واقعی و محیط CLI کار می‌کنید، انتقال بین این سطح‌ها و زیر سطح‌ها کاری عادی به نظر می‌آید. در مثال ۱-۱۷ موارد زیر نشان داده شده است.
- انتقال از enable mode به global configuration mode با استفاده از دستور configure terminal.
- به کمک دستور hostname Fred در configuration mode، نام دستگاه پیکربندی می‌شود.
- انتقال از configuration mode به console line configuration mode با استفاده از دستور line console 0 (برای پیکربندی تنظیمات مربوط به پورت کنسول).
- پیکربندی کلمه عبور ساده hope، برای پورت کنسول (با استفاده از زیردستور password hope).
- انتقال از console configuration mode به interface configuration mode با استفاده از دستور interface type number.
- تنظیم سرعت ۱۰۰ Mbps برای اینترفیس Fa0/1 با استفاده از زیردستور speed 100.
- انتقال از interface configuration mode به global configuration mode با استفاده از دستور exit.
کلمات داخل پرانتز در خط فرمان، نشان دهنده سطح یا زیرسطح جاری می‌باشد. برای مثال، زمانی که وارد configuration mode می‌شوید، ابتدا خط فرمان به (config) تغییر می‌کند، که به معنای این است که شما در global configuration mode هستید. سپس دستور line console 0، خط فرمان را به (config-line) تغییر می‌دهد. هر بار که خط فرمان به همراه زیرسطح تغییر می‌کند به این معنی است که شما به یک زیرسطح دیگر منتقل شده‌اید.
جدول ۱-۱۷ پرکاربردترین خط فرمان‌ها در زیرسطحها را نشان می‌دهد. نام و دستوراتی که برای ورود به این سطح‌ها، در این جدول آمده است.
جدول 1-17: پرکاربردترین زیرسطح‌های configuration mode
| خط فرمان | نام زیرسطح | دستوراتی که برای ورود به این سطح نیاز است |
|---|---|---|
| hostname(config)# | Global | اولین سطح پس از زدن دستور configure terminal می‌باشد |
| hostname(config-line)# | Line | line console 0 line vty 0 15 |
| hostname(config-if)# | Interface | interface typenumber |
| hostname(vlan)# | VLAN | vlan number |
شما باید با تمرین، جابه‌جایی بین این سطح‌ها را برای خود عادی کنید، یه سطح configuration بروید، دوباره به سطح enable برگردید و این جابه‌جایی‌ها را برای خود به کاری عادی تبدیل کنید، زیرا در انجام پیکربندی شما باید این کار را بارها و بارها انجام دهید. به هر حال، شما با این مهارت‌ها در طول مثال‌ها و مباحث فصل‌های دیگر، بیشتر آشنا خواهید شد. تا به اینجا، شکل ۱۷-۲ بیشتر سطح‌ها و زیرسطح‌های مربوط به IOS سیسکو و دستور لازم برای ورود به هریک از سطح‌ها و زیرسطحها را نشان می‌دهد که در جدول ۱-۱۷ هم آمده‌اند.
نکته: شما می‌توانید به صورت مستقیم از یک زیرسطح به زیرسطح دیگر منتقل شوید، بدون آنکه با زدن دستور exit به سطح global configuration برگردید. برای این کار فقط نیاز است که از دستور مربوطه در زیرسطح جاری استفاده کنید.
هیچ قانون مشخصی وجود ندارد که کدام دستورات را باید در سطح global و کدام را در زیرسطحها وارد کنید. با این حال، به طور کلی، دستوراتی که در زیرسطحها وارد می‌شوند، فقط بر روی همان قسمت از سوئیچ تاثیر می‌گذارند، در صورتی که دستوراتی که در سطح global وارد می‌شوند، بر روی کل سوئیچ تاثیر می‌گذارند.به عنوان مثال، دستور hostname یک دستور global می‌باشد به این دلیل که برای هر سوئیچ یک hostname بیشتر نمی‌توان تعریف کرد. در طرف مقابل، دستور speed یک دستور در زیرسطح اینترفیس می‌باشد که سرعت هر یک از اینترفیس‌های سوئیچ را تعیین می‌کند، بنابراین یک دستور زیرسطح است و زمانی که اعمال می‌شود فقط بر روی همان اینترفیس مشخص شده تاثیر می‌گذارد نه کل سوئیچ.
نگه‌داری از فایل پیکربندی سوئیچ
زمانی که یک سوئیچ پیکربندی می‌شود، سوئیچ باید بتواند از این پیکربندی استفاده کند. همچنین نیاز دارد تا بتواند این پیکربندی را زمانی که برق سوئیچ قطع شد، حفظ کند و پیکربندی از بین نرود. سوئیچ‌های سیسکو دارای RAM هستند و اطلاعاتی را که IOS در حال استفاده از آن است را در RAM نگه‌داری می‌کند، اما زمانی که برق دستگاه قطع شود یا سوئیچ مجدد راه‌اندازی می‌شود (به اصطلاح Reboot می‌شود)، حافظه RAM اطلاعات خود را از دست می‌دهد. برای نگه‌داری از اطلاعاتی که نیاز به نگه‌داری دارند، سوئیچ‌های سیسکو از چند حافظه پایدار برای این کار استفاده می‌کنند، که همگی از نوع الکترونیکی هستند و هیچ قطعه مکانیکی ندارند. با دوری از قطعات مکانیکی (مانند دیسک درایوهای سنتی)، سوئیچ زمان بیشتری را می‌تواند در حالت کاری سپری کند یا به اصطلاح Uptime بالاتری داشته باشد.
لیستی از ۴ حافظه اصلی که در سوئیچ‌های سیسکو دیده می‌شود را در قسمت زیر، مشاهده می‌کنید:
- RAM: که گاهی اوقات DRAM هم گفته می‌شود (dynamic random-access-memory). حافظه RAM در سوئیچ‌ها دقیقا به همان منظور که در کامپیوتر‌ها استفاده شده است، وجود دارد، و اطلاعات مربوط به سرویس‌های جاری و در حال اجرا در آن نگه‌داری می‌شود. همچنین پیکربندی جاری (running configuration) سوئیچ نیز در این حافظه قرار دارد.
- Flash memory: هم به شکل یک چیپ داخل سوئیچ یا به صورت حافظه‌های جداشدنی وجود دارند. در flash memory، فایل IOS سیسکو نگه‌داری می‌شود، همچنین محل پیشفرض سوئیچ برای بوت کردن IOS می‌باشد. در حافظه flash memory فایل‌های دیگری شامل نسخه پشتیبان از فایل پیکربندی و … هم نگه‌داری می‌شود.
- ROM: حافظه فقط خواندنی یا read-only memory می‌باشد که برنامه‌های bootstrap (یا boothelper) را در خود نگه می‌دارد، این برنامه‌ها زمانی که سوئیچ روشن می‌شود، اجرا می‌شوند. این برنامه‌ها، فایل IOS را پیدا کرده و وظیفه مدیریت روند بارگذاری این فایل در حافظه RAM را برعهده دارند. در نتیجه این روند، IOS سیسکو به حالت کارایی خود می‌رسد و سوئیچ می‌تواند به شبکه سرویس‌دهی کند.
- NVRAM: در حافظه NVRAM (یا Nonvolatile RAM) فایل پیکربندی اولیه یا startup configuration را در خود نگه می‌دارد، در واقع زمانی که سوئیچ روشن می‌شود و IOS در حافظه RAM بارگذاری می‌شود، این فایل پیکربندی بر روی سوئیچ اعمال می‌شود، تا زمانی که سوئیچ مجدد راه‌اندازی شود.
شکل ۳-۱۷ به طور خلاصه اطلاعات بالا را نشان می‌دهد و کمک می‌کند که شما عملکرد هر حافظه را بهتر درک کنید.
IOS سیسکو مجموعه‌ای از دستورات پیکربندی را درون فایلی به نام configuration file نگه‌داری می‌کند. در واقع سوئیچ‌ها از چند فایل پیکربندی استفاده می‌کنند، یک فایل برای پیکربندی اولیه زمانی که سوئیچ روشن می‌شود، و یکی هم برای پیکربندی جاری و در حال اجرای سوئیچ که در RAM نگه‌داری می‌شود. جدول ۲-۱۷ لیستی از نام‌های این دو فایل، هدف از استفاده از آنها، و محل نگه‌داری آنها را نشان می‌دهد.
جدول 2-17: نام و هدف استفاده از دو فایل اصلی پیکربندی IOS سیسکو
| نام فایل پیکربندی | هدف استفاده از آن | محل نگه‌داری |
|---|---|---|
| startup-config | پیکربندی اولیه را در خود نگه می‌دارد و در زمان راه‌انداری مجدد از آن استفاده می‌شود. | NVRAM |
| running-config | پیکربندی در حال اجرای سوئیچ را در خود نگه می‌دارد. این فایل به صورت خودکار زمانی که کسی دستوری را در سطح configuration وارد می‌کند، تغییر می‌کند. | RAM |
اساساً، زمانی که شما در سطح configuration هستید، شما در حال تغییر فایل running-config هستید. این یعنی هر دستوری که کاربر وارد می‌کند باعث بروزرسانی این فایل می‌شود (مانند دستورات مثال ۱-۱۷). اگرچه، اگر بلافاصله بعد از مثال ۱-۱۷، برق دستگاه قطع شود، تمام پیکربندی‌های انجام شده از بین خواهند رفت. اگر می‌خواهید که این پیکربندی‌ها را نگه دارید، باید محتویات فایل running-config را از حافظه RAM، به فایل startup-config در حافظه NVRAM منتقل کنید.
مثال ۲-۱۷ با استفاده از دستوراتی نشان می‌دهد که تغییراتی که در سطح configuration اعمال می‌شود، فقط باعث تغییر در فایل running-config در حافظه RAM می‌شود. این مثال شامل مفاهیم و مراحل زیر می‌شود:
قدم ۱: در این مثال ابتدا نشان داده می‌شود که محتویات running-config و startup-config یکسان می‌باشد، و هر دو دستور hostname Hannah را دارند.
قدم ۲: hostname با استفاده از دستور hostname Harold که در سطح configuration وارد می‌شود، تغییر می‌کند.
قدم ۳: دستورات show running-config و show startup-config این واقعیت را نشان می‌دهد که اکنون hostnameهای موجود در دو فایل، با یکدیگر تفاوت دارند.
کپی کردن و پاک کردن فایل‌های پیکربندی
روند پیکربندی فایل running-config را بروزرسانی می‌کند، که در این حالت اگر برق دستگاه قطع شود و یا دستگاه مجدداً راه‌اندازی شود، این پیکربندی‌ها از بین می‌رود. به وضوح، IOS نیاز دارد تا با ارائه راه حلی به ما، بتوانیم مانع از بین رفتن این پیکربندی‌ها شویم، به این شکل که در صورت راه‌اندازی مجدد سوئیچ، آخرین پیکربندی‌های انجام شده مجدداً بارگذاری شوند. برای نمونه، در پایان مثال ۲-۱۷، محتویات running-config و startup-config با یکدیگر مغایرت دارند.
به طور خلاصه، دستور copy running-config startup-config در سطح EXEC محتویات running-config را به startup-config کپی می‌کند.
علاوه بر این، اگر شما می‌خواهید که تمام پیکربندی یک دستگاه را پاک کرده و با پیکربندی پیشفرض کار کنید، می‌توانید محتویات فایل startup-config را پاک کنید که برای این کار دستورات مختلفی وجود دارد:
write erase
erase startup-config
erase nvram
زمانی که محتویات startup-config پاک شد، شما می‌توانید یک بار دستگاه را مجدد راه‌اندازی کنید، در این حالت پیکربندی پیشفرض بر روی دستگاه بارگذاری می‌شود.
نکته: سیسکو از واژه‌ی reload استفاده می‌کند در حالی که در سیستم عامل‌های PC از واژه reboot یا restart استفاده می‌شود. بنابراین در سطح EXEC با استفاده از دستور reload می‌توان سوئیچ را مجدد راه‌اندازی کرد.
